تبدیل مخاطبان به کنشگران فعال

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، پویش زندگی با آیه‌ها به عنوان مسیری ادامه‌دار در رمضان سال 1446 قمری كه از روزهای انتهایی سال 1403 آغاز شد همچنان كوشید آیاتی از کلام‌الله مجید را بیش از قبل در فرهنگ عمومی کشور تثبیت کند و قرآن را به سهم خود بیش از همیشه به متن زندگی مردم بیاورد. این دومین ماه مبارکی بود که زندگی با آیه‌ها مهمان خانواده‌های ایرانی شد؛ پویشی که در آن 30 آیه قرآن انتخاب شدند تا مردم علاوه بر تدبر در این آیات ، آنها را در زندگی روزمره خود به کار ببرند. 

حجت الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی پس از پایان ماه مبارک رمضان در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ویراستی با اشاره به برگزاری نهضت ملی «زندگی با آیه‌ها» و استقبال مردم از آن نوشت: «مشارکت شورانگیز میلیون‌ها ایرانی در نهضت ملی زندگی با آیه‌ها، جلوه‌ای از عشق و باور ملت قرآن بود. حضور ۱۱ میلیونی مردم، نشان داد که قرآن نه‌تنها در حافظه، بلکه در رفتار و انتخاب‌های روزمره‌ی جامعه‌ی ایران اسلامی جاری است.
حالا با آغاز «گام دوم؛ ۱۰۰ آیه‌ی آشنا»، این حرکت ملی وارد فصلی نو و پراُمید شد؛ فصلی برای عمل و اُنس بیش‌تر به قرآن. ان‌شاءالله این مسیر نورانی، با همت مردم و همراهی و تعامل فعال و انگیزه‌مند همه‌ی نهادها، محکم‌تر از همیشه ادامه خواهد یافت.»
حجت‌الاسلام رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی نیز در نشستی با اشاره به رویداد قرآنی زندگی با آیه‌ها و تأکیدات رهبر معظم انقلاب در دیدار با خادمان قرآن، اعلام کرد: «رهبر معظم انقلاب پس از شنیدن گزارش فعالیت‌های انجام شده درباره زندگی با آیه‌ها فرمودند: به همه کسانی که قدمی در مسیر زندگی با آیه‌ها برداشتند، خسته نباشید بگویید و سلام برسانید.»
مسیر زندگی با آیه‌ها در رمضانی كه گذشت را در صفحات پیش‌رو مرور كرده‌ایم.

طرح ملی نهضت زندگی با آیه‌ها و حفظ ۳۰ آیه قرآن کریم در ماه رمضان امسال به صورت گسترده در سراسر کشور برگزار شد. این طرح به منظور آشنایی و انس هرچه بیشتر مردم با آیات کاربردی قرآن کریم در ماه رمضان با استقبال خوب مخاطبان رو به رو شد و بسیاری از مردم در مسابقات و برنامه‌های این طرح ملی شرکت کردند. سازمان‌ها و نهادهای بسیاری در راستای هرچه بهتر برگزاری این طرح مشارکت داشتند و از این رو می‌توان گفت این طرح ملی با تلاش مردم و همه دست اندر کاران توانست قدم خوبی در جهت انس بیشتر با قرآن که از مطالبات جدی رهبر انقلاب است بردارد. با این حال این طرح بازهم متوقف نشده و همچنان به مسیر پربار خود ادامه می‌دهد. طرح «زندگی با آیه‌ها» با استقبال اساتید و کارشناسان قرآنی روبه‌رو شده و آنان آمادگی خود را برای ارائه نظرات و پیشنهادات تکمیلی در جهت بهبود هرچه بیشتر این طرح اعلام کرده‌اند. این طرح، با توجه به تأکیدات بزرگان دینی بر اهمیت فراگیری و تدبر در آیات قرآن کریم، می‌تواند گامی مؤثر در ارتقای سطح معنوی و فرهنگی جامعه باشد. در ادامه این فعالیت‌های قرآنی را به شكل گذرا مرور كرده‌ایم.

چشم‌انداز 3 ساله
آن طور كه حجت‌الاسلام رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی و تبلیغی سازمان تبلیغات اسلامی خبر داده، نهضت ملی زندگی با آیه‌ها قرار است طی سه سال برگزار شود؛ او دراین باره گفت: «نهضت زندگی با آیه‌ها و طرح حفظ و انس با ۱۰۰ آیه منتخب و پر کاربرد از سال گذشته شروع شده و امسال جدی تر در ماه رمضان برگزار شد. در طول سال نیز این نهضت را با آیات مأنوس ادامه خواهیم داد. تا سه سال این طرح به صورت مستمر در طول سال اجرا می‌شود و در همه مناسبت‌ها حول محور یک یا چند آیه قرآن مجموعه برنامه‌های تبلیغی، برنامه ریزی و ساماندهی شده است.»
وی با اشاره به همکاری ۳۰ دستگاه و نهاد در اجرای طرح زندگی با آیه‌ها در ماه رمضان امسال هم گفت: «هم افزایی و همکاری ۳۰ دستگاه فرهنگی در این حرکت بزرگ اتفاق بی سابقه‌ای بود که توانستیم در موضوعی فرهنگی حضور این حجم از مجموعه و دستگاه‌ها را داشته باشیم. رویدادهای متنوع قرآنی در کنار مسابقات زنده تلویزیونی و فضای مجازی برگزار شد. تقریباً تمام برنامه‌های سحر و افطار استان‌ها و شبکه‌های ملی به این طرح اشاره داشتند. در این میان برنامه «محفل» میدان‌دار عرصه فرهنگسازی و گفتمان‌سازی آیات منتخب زندگی با آیه‌ها شد؛ برد بین‌المللی محفل قابل توجه بود به طوری که این برنامه در ۱۰ کشور منطقه پخش شد و فضای خوبی را شکل داد.»

حجت‌الاسلام علی تقی‌زاده، دبیر نهضت ملی «زندگی با آیه‌ها» نیز درباره این پویش گفت: «با عنایات خداوند متعال و در راستای تبدیل مفاهیم قرآنی و آیات منتخب قرآن کریم به مسلمات فکری، رایج‌ترین افکار مشترک و گفتمان‌های عمومی بین همه قشرهای مردم، گام دیگری از نهضت ملی زندگی با آیه‌ها با محوریت ۳۰ فراز از ۳۰ جز قرآن کریم با عنوان «امت پیروز» در ماه مبارک رمضان اجرا شد. 
به لطف الهی و با همکاری نهادهای مختلف، این حرکت به یک جریان مردمی و ملی تبدیل شده که نشان‌دهنده ظرفیت فوق‌العاده قرآن در ایجاد نهضت ملی و حتی بین‌المللی است. زندگی با آیه‌ها با مشارکت ۳۰ دستگاه و هزاران مجموعه و چهره‌های فعال مردمی در عرصه قرآن کریم در سراسر کشور شکل گرفته و سعی شده به این منظور تولیدات و زیرساخت‌های لازم تمهید و تولید شود. از جمله این تلاش‌ها می‌توان به تدوین بیش از ۱۰ کتاب و تولید بیش از ۱۰۰۰ محصول رسانه‌ای و گرافیکی از جمله پویانمایی، مدرسه حفظ، کلیپ صوتی و تصویری تلاوت و تبیین آیات، بریده فیلم، عکس‌نوشت و پوستر اشاره کرد. 
هم‌چنین ایجاد زیرساخت‌های فنی از جمله اپلیکیشن زندگی با آیه‌ها، دستیار هوشمند تولید محتوا و اطلس محافل و تشکل‌های قرآنی و طراحی، تولید محتوا و ایجاد بسترهای نوین با کمک فناوری‌های جدید در قالب بازی‌وارسازی مخصوص کودکان و نوجوانان از جمله نرم‌افزارهای «آیلیگ» و «قطار قرآنی» و مسابقات و رویدادهای دانش‌آموزی متعدد همچون «زندگی با آیه‌ها»، «خدا میگه»، «نورا»، «معمای نجات» و «مسیر» از این جمله هستند. 
در کنار این اتفاقات نیز با برنامه‌ریزی مسابقات مختلفی در تلویزیون، فضای مجازی، مسابقات گروهی و… نیز سعی شد از مسیر و منطق مسابقه نیز برای این پویش استفاده کنیم. ضمن آنکه همکاری و همراهی صداوسیما و برنامه‌های سحرگاهی و افطار رسانه ملی نیز جزو اتفاقات مهم و قابل اعتنا بود. به طور خاص درباره برنامه محفل نیز سعی شد بُعد بین‌المللی آن تقویت شود و گامی برای ارتقای تصویر برساخت جمهوری اسلامی ایران در عرصه قرآن در کشورهای منطقه برداشته شود.
یکی دیگر از مهم‌ترین بسترهای برگزاری مسابقات، اپلیکیشن «زندگی با آیه‌ها» بود که در فضایی جذاب و حرفه‌ای، مخاطبان را در مسیر حفظ و فهم ۳۰ آیه همراهی می‌کرد. این برنامک، تصویری دقیق از میزان مشارکت و همراهی مخاطبان در این مسیر ارائه داد.
یکی از مهم‌ترین اهداف نهضت «زندگی با آیه‌ها»، تبدیل مخاطبان به کنشگران فعال در عرصه تبلیغ و ترویج معارف قرآنی بود؛ راهبردی که نهضت را از یک پویش مقطعی به یک جریان پایدار مردمی تبدیل کرد. در این راستا، دو مفهوم کلیدی تعریف شد؛ 
اول؛ «محفل زندگی با آیه‌ها» كه یک چارچوب انعطاف‌پذیر و آسان برای برگزاری محافل قرآنی است که شامل 5 بخش اصلی «تبیین، تطبیق، عهد، تلاوت و هم‌خوانی» است. این محافل در هر جمع و دورهمی، از جلسات خانوادگی گرفته تا مساجد و مدارس، قابل برگزاری است. 
دوم؛ «سفیران آیه‌ها»؛ افرادی که از مخاطب صرف فراتر رفته و نقش مجری، تسهیل‌گر و مبلغ آیات قرآن را ایفا می‌کنند. هر سفیر آیه‌ها می‌تواند در فضای خود، اعم از محیط‌های خانوادگی، اجتماعی و مجازی، جریان قرآنی ایجاد کند.»

زندگی با آیه‌ها به روایت آمار
حرکت هم‌افزای ملی زندگی با آیه‌ها توانست امسال، بیش از11 میلیون نفر را به صورت مستقیم با خود همراه سازد و علاوه  بر این حدود 4 میلیون نفر آیات زندگی با آیه‌ها را حفظ کردند و حائز دریافت مدرک معتبر شدند. زندگی با آیه‌ها در سراسر کشور در جریان بود و تک‌تک استان‌های ایران میزبان این پویش بزرگ قرآنی شدند. در ماه مبارک رمضان حدود 2.5 میلیون محفل قرآنی در کشور برگزار شد که از این میان  ۶۶۸۰ محفل برای نوجوانان بود. 
تولیدات گرافیکی «زندگی با آیه‌ها» علاوه بر شبکه‌های تلویزیونی، روی بیلبوردهای شهری و دیوارنگاره‌ها نقش بست. همچنین این پویش در بیش از ۲۰ برنامه تلویزیونی، میان‌برنامه و آیتم تصویری مطرح شد. تولید محصولات متنوع از جمله تدوین بیش از ۱۰ کتاب و تولید بیش از ۱۰۰۰ محصول رسانه‌ای و گرافیکی از جمله پویانمایی، مدرسه حفظ، کلیپ صوتی و تصویری تلاوت و تبیین آیات،بریده فیلم، عکس‌نوشت و پوستر از دیگر دستاوردهای این پویش بود.
علاوه بر تمام این آمار و ارقام که نمایشی از حضور و همراهی مردم با این پویش بزرگ قرآنی بود، حدودا ۳۰ دستگاه و هزاران مجموعه  فعال مردمی نیز در این پویش مشارکت داشتند. 

یک بازی قرآنی
بازی موبایلی «قطار قرآنی»که زیرساختی برای حفظ و تدبر قرآن کریم برای خردسالان فراهم کرده بود، موفق به جذب بیش از یک میلیون کاربر فعال شد. بازی «قطار قرآنی»به والدین کمک می‌کند تا بتوانند با استفاده از این زیرساخت به همراه بازی و سرگرمی‌، آموزش‌های قرآنی را در اختیار کودک خود قرار دهند. هدف «قطار قرآنی» این است تا با استفاده از بازی‌های مختلف و مناسب کودکان، تصاویر زیبا و جذاب و رنگارنگ و به کارگیری صوت‌های زیبا، کودکان را سرگرم کرده و هم‌زمان سوره‌های مختلف را به آنها آموزش دهد.افزون بر این، رویدادهای مختلف دانش‌آموزی در ذیل زندگی با آیه‌ها و تحت عناوین متعدد همچون «خدا میگه»، «نورا»، «معمای نجات» و «مسیر» برگزار شد.
در راستای تقویت این پویش زیرساخت‌های دیگری نیز طراحی شد و در اختیار عموم مردم قرار گرفت که یکی از آنها اپلیکیشن زندگی با آیه‌ها بود که با استفاده از آن مخاطبان می‌توانستند در مسابقه این پویش بزرگ قرآنی شرکت کنند.علاوه بر آن، ایجاد اطلس محافل و تشکل‌های دینی و دستیار هوشمند تولید محتوا نیز از جمله کارهای انجام شده در خصوص این پویش بود. البته که پویش زندگی با آیه‌ها با پایان یافتن ماه مبارک رمضان به کار خود خاتمه نداد و هم چنان این پویش در فرازهای جدید از آیات قرآن کریم ادامه دارد.

زندگی با آیه‌ها به روایت اعداد
30 آیه از ۳۰ جزء قرآن کریم با عنوان «امت پیروز» با موضوع مقاومت برای رمضان امسال انتخاب شد.
11 میلیون نفر در مسیر فهم و حفظ آیات قرآن در حرکت هم‌افزای ملی زندگی با آیه‌ها قرار گرفتند.
4 میلیون و 65 هزار نفر آیات زندگی با آیه‌ها را حفظ کردند. (حدود 2 میلیون نفر بیش تر از سال قبل)
31 استان میزبان پویش زندگی با آیه‌ها شدند.
2.5 میلیون جلسه قرآنی در ماه مبارک رمضان امسال در کشور برگزار شد.
170 هزار محفل روزانه و هفتگی در مساجد، منازل، هیئات، مدارس، ادارات و اماكن عمومی برگزار شد؛
39 درصد در مساجد
34 درصد در منازل
10 درصد در هیئات
10 درصد در مدارس
5 درصد اماكن عمومی
2 درصد ادارات
۶۶۸۰ محفل قرآنی در ماه رمضان امسال برای نوجوانان بود.
120 هزار محفل قرآنی فعالیت خود را پس از ماه مبارك رمضان ادامه دادند.
110 هزار نفر در دستیار هوش مصنوعی برای زندگی با آیه ها تولید محتوا كردند.
20 برنامه تلویزیونی، میان‌برنامه و آیتم تصویری، «زندگی با آیه‌ها»را در ماه رمضان امسال پوشش دادند.
1.5 میلیون كاربر اپلیكیشن زندگی با آیه‌ها را نصب كردند.
1000 مجموعه  فعال مردمی در پویش زندگی با آیه‌ها مشارکت داشتند.
30 دستگاه اجرایی برای اجرای بهتر پویش زندگی با آیه‌ها همکاری کردند.
150 هزار جلد كتاب محوری زندگی با آیه‌ها برای كنشگران و مبلغان منتشر شد.
۱۰ کتاب برای حرکت هم‌افزای ملی زندگی با آیه‌ها منتشر شد.
1 میلیون کودک و نوجوان جذب بازی موبایلی «قطار قرآنی» برای حفظ قرآن کریم شدند.
۱۰۰۰ محصول رسانه‌ای و گرافیکی از جمله پویانمایی، مدرسه حفظ، کلیپ صوتی و تصویری تلاوت و تبیین آیات، بریده فیلم، عکس‌نوشت و پوستربرای پویش زندگی با آیه‌ها تولید شد.
470 سازه تبلیغی در تهران
1600 سازه تبلیغی زتدگی با آیه‌ها در استان‌های دیگر

زندگی با آیه‌ها از نگاه همراهان

*حجت‌الاسلام سید مصطفی حسینی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی
همه نهادها دست به دست هم دادند و بدون اینکه نام و نشانی از مجموعه خاصی مطرح شود، یک حرکت فراگیر و نهضت قرآنی گسترده در سطح کشور شکل گرفت.

*محمدحسین کشکولی، مدیر شبکه قرآن و معارف سیما
رسانه ملی به‌عنوان قرارگاه اصلی این طرح، نقش خود را در هماهنگی جریان‌های مردمی به‌خوبی ایفا کرد. اتفاق قرآنی «زندگی با آیه‌ها» بزرگ‌ترین حرکت قرآنی پس از انقلاب اسلامی است که توانست مشارکت گسترده‌ای رقم بزند. تنوع مخاطبان، از کودکان و نوجوانان تا بزرگسالان، و تولید برنامه‌های متنوع از جمله برنامه‌های گفت‌وگومحور، سفره‌ای رنگارنگ از محتوا را پیش روی مخاطبان قرار داد.
گستردگی اجرای طرح در شبکه‌های مختلف تلویزیونی و استقبال چشم‌گیر مخاطبان از جمله نقاط قوت آن بود. این طرح همچنان ادامه دارد و برای سال آینده نیز برنامه‌ریزی شده است. بازخوردهای مثبت مخاطبان نشان می‌دهد که توانسته‌ایم آیات زندگی‌ساز قرآن را وارد زندگی روزمره مردم کنیم.

*حجت‌الاسلام مهدی متقی‌فر، معاون امور فرهنگی کمیته امداد امام خمینی (ره)
از میان ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار مددجو، بیش از یک میلیون نفر در طرح «زندگی با آیه‌ها» شرکت کردند. بیش از ۳۰ هزار نفر موفق به دریافت گواهینامه از سازمان دارالقرآن شدند که بیشتر آنان در رده سنی ۱۰ تا ۳۰ سال قرار دارند. آماده‌سازی ۱۰ هزار کنش‌گر از میان مددکاران افتخاری، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح بود.

*میکائیل باقری، مدیركل قرآن، عترت و نماز آموزش‌وپرورش
حدود ۱۶ میلیون دانش‌آموز به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم درگیر طرح «زندگی با آیه‌ها» شدند. جلسات توجیهی حضوری و غیرحضوری برای گروه‌های سنی مختلف برگزار شد و از آیاتی که در کتب درسی وجود دارد و با اهداف آموزشی هم‌راستا هستند، بهره گرفته شد. محتواهای تولیدشده برای دانش‌آموزان در سنین مختلف، متناسب با سلیقه و ذائقه آنان طراحی شده است. در حوزه فرهنگیان نیز ۴۶۰ هزار معلم در دور اول آزمون شرکت کردند که از این تعداد، ۲۵۰ هزار نفر موفق به قبولی شدند.

چكیده عملیات زندگی با آیه‌ها در رمضان 1446

هدف نهضت زندگی با آیه‌ها/ تسهیل زندگی بر اساس آموزه‌های قرآن برای عموم مردم
راهکار رسیدن به هدف/ رساندن کامل پیام آیات قرآن و تطبیق آن با زندگی روزمره مردم و زمینه‌سازی برای عمل به آیات
محوریت محتوایی رمضان 1446/ آیات سبک زندگی در روابط اجتماعی ملت مقاوم با عنوان امت پیروز
مدل تحقق هدف/ استفاده از ظرفیت حلقه‌های میانی موجود و بالقوه به عنوان سفیران آیه‌ها
هدف عملیاتی ماه رمضان رمضان 1446/ برگزاری یک میلیون محفل زندگی با آیه‌ها با محوریت آیات امت پیروز و روایت آن توسط سفیران آیه‌ها

محفل زندگی با آیه‌ها چیست؟
یک محفل کوتاه و آسان که در 10 تا 15 دقیقه با محوریت یک آیه از آیات امت پیروز برگزار می‌شود و شامل 5 بخش است؛

تبیین پیام آیه
در این بخش ابتدا با استفاده از تکنیک‌های جلب توجه، توجه مخاطب جلب می‌شود و سپس پیام آیه مطابق با مخاطب، تبیین می‌شود. 

تطبیق با زندگی مخاطب
در این بخش موقعیت‌هایی از زندگی روزمره مخاطب که آیه روز با آنها قابل تطبیق است بیان شده و رفتار صحیح مطابق با آیه بیان می‌شود. 

عهد جمعی
در این بخش با هدف برداشتن گام اول برای عمل به آیه، یک عهد جمعی بر اساس ویژگی‌های مخاطب بسته می‌شود. 

تلاوت آیه
در این بخش آیه روز، یک یا چندبار به صورت ترتیل یا قرائت، تلاوت می‌شود.

همخوانی آیه
در این بخش آیه روز، یک یا چند بار به صورت جمعی همخوانی می‌شود.

فرگیری آیات كاربردی قرآن
حجت‌الاسلام محمد قمی
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی
طرح «زندگی با آیه‌ها» پس از بررسی و جمع‌بندی نظرات صاحب‌نظران، با محوریت آیات مورد تأکید حضرت امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، علامه طباطبایی، شهید مطهری و سایر بزرگان تدوین شده است. هدف اصلی این طرح، فراگیر شدن آیات کاربردی و مورد نیاز جامعه در میان عموم مردم، حفظ این آیات توسط اقشار مختلف و در نهایت، ترویج فرهنگ قرآنی در سطح جامعه است.
یکی از نکات قابل توجه در «زندگی با آیه‌ها»، انتخاب آیاتی است که با وجود آشنایی نسبی مردم با آن‌ها، دارای پیام‌های معرفتی و راهبردی عمیقی هستند که در بیانات بزرگان مورد تأکید قرار گرفته‌اند.
بسیاری از مردم با آیات مهم و راهبردی قرآن کریم آشنایی دارند، با این حال این طرح می‌کوشد با تکیه بر این ظرفیت، هویت دینی و قرآنی مردم را تقویت کرده و زمینه درک عمیق‌تر معانی و مفاهیم آیات الهی را فراهم آورد.
امیدواریم با همکاری تمامی مجموعه‌ها و دستگاه‌های حامی فعالیت‌های مردمی و جلسات قرآنی، بتوانیم در یک بازه زمانی سه‌ساله، زمینه حفظ ۲۰۰ آیه مهم توسط ۱۰ میلیون نفر را فراهم کرده و از این طریق، فضای گفتمانی جامعه را به سمت معارف قرآنی سوق دهیم.